ÇATI GES Uygulamaları
Çatı Hukuki Niteliği
Çatı kat mülkiyeti kanunu 4. madde c bendinde ortak alan olarak tanımlanmıştır. KMK 19. Madde:’’ Kat maliklerinden biri, bütün kat maliklerinin beşte dördünün yazılı rızası olmadıkça ana gayrimenkulün ortak yerlerinde inşaat, onarım ve tesisler, değişik renkte dış badana veya boya yaptıramaz.” KMK 45. Madde “Ana gayrimenkulün bir hakla kayıtlanması veya arsanın bölünmesi ve bölünen kısmın mülkiyetinin başkasına devrolunması gibi temliki tasarruflar veya ana yapının dış duvarlarının, çatı veya damının reklam maksadıyla kiralanması gibi önemli yönetim işleri ancak bütün kat maliklerinin oybirliğiyle verecekleri karar üzerine yapılabilir.”
Bina ve Sitelerde Çatı Hakkı: Kural olarak bütün kat maliklerinin yazılı onayı alınmış olmadıkça ortak yerlerde tesis ve değişiklik yapılamayacağı kabul edilmekte ise de bütün kat malikleri yönünden ekonomik bir ısınma aracı olduğu kadar ülke ekonomisine de önemli bir katkı sağladığı sonucuna varılarak bazı koşullarda kat projesinde mevcut olmasa da kat mülkiyetli binanın teras, çatı ve benzeri ortak yerlerinde güneş enerjisi ile ısınma sisteminin tesisinin kurulmasına izin verilmektedir.
Çatı Üretimiyle ilgili Yargıtay’ın verdiği bir karar: 634 sayılı Kat Mülkiyeti Yasasının 19. maddesinin birinci fıkrasına göre, kat malikleri ana taşınmazın bakımı ve mimari durumu ile güzelliğini ve sağlamlığını titizlikle korumaya mecburdurlar. Aynı maddenin 2. fıkrasına göre; kat maliklerinden biri, bütün kat maliklerinin beşte dördünün yazılı rızası olmadıkça ana taşınmazın ortak yerlerinde inşaat, onarım, tesis ve değişiklik yaptıramaz. Öte yandan Yargıtay'ın yerleşmiş uygulamalarına göre de, projesinde bulunmasa dahi diğer kat maliklerinin muvafakatı alınmaksızın çatı veya terasta güneş enerjisi sisteminin kurulmasına; tesisatın ait olduğu bağımsız bölüm malikinin arsa payına tekabül eden orandan fazla bir alanı kaplamaması, tekniğine uygun olarak inşa ve monte edilmiş bulunması, ana binadaki bütün kat maliklerinin her birinin bu yerlerde güneş enerjisi sistemi kurmaları halinde yeterli alanın mevcut bulunması ve bu tesisatların ana binanın taşıyıcı sistemine zarar vermemesi, zarar verici durumların giderilmesi ve arıza olduğunda bina ile diğer bağımsız bölümlere gelebilecek bir zararın önlenmesi konusunda her türlü tedbirlerin alınmış olması kaydıyla izin verilmektedir.
Dolayısıyla Yargıtay kararlarına göre güneş enerjisi sistemi bütün kat maliklerinin rızasına bağlı olmadan yukarıda sayılan şartlara uyması koşuluyla kurulabilir.
Sonuç olarak ülke ekonomisine getireceği karar katkılar gözetilerek Yargıtay uygulama da Kat Mülkiyeti Kanunu madde 45’dan aykırı olarak oybirliği şartı aranmamıştır.
Enerji teknolojisindeki ve piyasadaki gelişmeler dikkate alınarak 25 kW’a kadar (25 kW dahil) olan cephe uygulamalı üretim tesislerinin de ‘25 kW’a Kadar Güneş Enerjisine Dayalı Elektrik Üretim Tesisleri İçin Usul ve Esaslar’ düzenlemesi ile mevzuat kapsamına alınmıştır.
Söz konusu mevzuat kapsamında kurulacak üretim tesislerinin, bu üretim tesisleri ile ilişkilendirilecek tüketim tesisiyle aynı noktada olması öngörülmüştür.
Kurulacak üretim tesisleri için ilgili şebeke işletmecisine başvuruda bulunulması gerekmektedir.
İlgili şebeke işletmecisi, üretim tesisinin kurulacağı bölgeye bağlı olarak o bölgede görevli elektrik dağıtım şirketi veya OSB dağıtım lisansı sahibi OSB’lerdir. OSB içerisinde kurulacak tesisler için söz konusu OSB’nin OSB dağıtım lisansı olmaması halinde, o bölgede görevli elektrik dağıtım şirketine başvuruda bulunmak gerekecektir.
Usul ve esasların Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik (Yönetmelik)’ten ayrılan noktaları ile önemli görülen hususlar maddeler halinde aşağıda yer almaktadır.
1. Başvurular ilgili şebeke işletmecisinin merkez birimine ya da varsa taşra birimine yapılabilecektir. Başvurular aylık bazda alınıp bir sonraki ayın yirmisine kadar sonuçlandırılacaktır.
2. Üretim tesisinin kurulu gücü azami 25 kW olup ilişkilendirilen tüketim tesisi bağlantı anlaşmasındaki sözleşme gücü ile sınırlandırılmıştır.
3. Başvurular ilgili şebeke işletmecisi tarafından trafo gücü (ilgili şebeke işletmecisine ait trafolarda trafo gücünün %50’sine kadar) ve gerekli olması halinde tüketim güçlerine göre değerlendirilecektir. Değerlendirme işlemi diğer lisanssız başvurularda olduğu gibi komisyon marifetiyle yapılmayacaktır.
4. Tüketim gücü 3 kW’a kadar (3 kW dahil) olan üretim tesisleri için doğrudan bağlantı görüşü oluşturulacaktır.
5. Bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu sonrası proje onay işlemleri için ilgili kişiye 90 (Doksan) gün süre tanınmıştır. İlgili kişinin şebeke işletmecisine süresi içerisinde başvuruda bulunması halinde, söz konusu süreye ek 90 (Doksan) gün ilave süre verilebilecektir.
6. Başvuru aşamasından itibaren tüm süreç ilgili şebeke işletmecisinin internet sayfasından takip edilebilecektir.
7. Proje onay işlemleri sonrasında 15 (On Beş) gün içerisinde Bağlantı Anlaşması’nın imzalanması ve Bağlantı Anlaşması’nı izleyen bir yıl içerisinde de üretim tesisisin kurularak işletmeye geçmesi gerekmektedir.
8. Geçici kabul işlemlerinin tamamlanması sonrasında çift yönlü ölçüm yapan sayaçlar marifetiyle Yönetmelik’in 17’nci maddesi uyarınca üretim ve tüketim değerleri saatlik olarak mahsuplaştırılacak ve her bir saat için üretim veya tüketim fazlası tespit edilecektir.
9. Her ay sonunda üretimin fazla olduğu saatler için (her bir gün için üretimin fazla olduğu saatlerin toplamı için o günkü dolar kuru üzerinden hesaplama yapılarak) gelir elde edilecekken, tüketimin fazla olduğu saatler için var ise üretim miktarları düşülerek mevcut tüketim anlaşması (ulusal tarife, serbest tüketici gibi) üzerinden elektrik tüketim faturaları ödenecektir.
10. Diğer lisanssız elektrik üretim tesislerinden farklı olarak, tüketicinin değişmesi halinde (tüketim tesisinin el değiştirmesi) geçici kabul şartı aranmaksızın üretim tesisi yeni tüketiciye devredilebilecektir. Ancak devir işleminin gerçekleştirilebilmesi için yeni tüketici tarafından 30 (Otuz) gün içerisinde başvuruda bulunulması gerekmektedir.
11. Geçici kabulü tamamlanarak işletmeye geçen üretim tesislerinde tüketicinin değişmesi halinde ise yeni tüketici tarafından tüketim aboneliği ile ilgili sözleşmelerin yapılması (perakende satış sözleşmesi ya da serbest tüketiciler için ikili anlaşma) ve ilgili şebeke işletmecisine başvurulması halinde 2 (İki) gün içerisinde sistem kullanım anlaşması imzalanarak ihtiyaç fazlası enerjinin değerlendirilmesine ilişkin iş ve işlemler başlatılacaktır.
12. Bu usul ve esaslarda yer almayan hususlarla ilgili başta Yönetmelik olmak üzere ilgili diğer mevzuat hükümlerine göre işlem tesis edilecektir.
Lisanssız Üretim Bağlantı Başvuru Formu Gerçek kişiler için aslıyla birlikte sunulacak Nüfus Cüzdanı fotokopisi, tüzel kişiler için tüzel kişiyi temsil ve ilzama yetkili şahıs/şahısların “Yetki Belgeleri”nin aslı veya noter onaylı suretleri veya aslı ile birlikte sunulacak fotokopisi, Üretim tesisinin kurulacağı alan ile ilgili olarak:
a. Müstakil binalar için üretim tesisi ile ilişkilendirilen tüketim tesisinin bulunduğu yere ait tapu kaydı veya kira sözleşmesi veya kullanım hakkını gösterir belge,
b. Birden fazla kullanıcının bulunduğu binalarda (apartman vs) apartman veya sitelerin karar defterlerinde başvuru sahibi için güneş enerjisine dayalı üretim tesisi kurulabileceğine dair karar örneğinin noter onaylı sureti.
Tüketim tesisi ile ilgili olarak:
a. Mevcut tüketim tesisleri için oluşturulan tesisat numarası
b. Kurulması planlanan tüketim tesisine ilişkin 3/5/1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanununa göre verilen inşaat ruhsatı ve/veya inşaat ruhsatı yerine geçen belgelerin sunulması gerekmektedir.
ÇATI GES UYGULAMALARI SÜREÇLERİ
Başvuru -Evrak Değerlendirme ve Teknik Değerlendirme
Proje Onayı- Bağlantı Anlaşması- Ön Kabul ve Kabul
Sistem Kullanım Anlaşması- Mahsuplaşma
Başvuru
Şebeke İşletmecisinin merkez veya taşra birimine yazılı olarak veya elektronik ortamda elektronik veya mobil imza ile başvuru
Üretim tesisi ile ilişkilendirilecek tüketim tesisleri için tüketim birleştirme yapılamaz ve her bir tüketim yeri için bir adet başvuru
Kimler başvuru yapamaz:
Dağıtım ve görevli tedarik şirketlerinin; doğrudan ve dolaylı ortakları, kontrolünde olan tüzel kişiler, bu tüzel kişilerin doğrudan ve dolaylı ortaklıklarında istihdam edilen kişiler ve bu kişilerin kontrolünde olan tüzel kişiler, Başka bir lisanssız üretim tesisi ile ilişkilendirilen tüketim aboneliği bulunan kişiler.
Evrak ve Teknik Değerlendirme
Üretim ve tüketimin aynı ölçüm noktasından bağlı olmadığı başvurular değerlendirilmez. Üretim tesisinin kurulu gücü, bağlantı anlaşmasındaki sözleşme gücünden fazla olamaz. Başvurular ilgili şebeke işletmecisi tarafından trafo gücü (ilgili şebeke işletmecisine ait trafolarda trafo gücünün %50’sine kadar) ve gerekli olması halinde tüketim güçlerine göre değerlendirilecektir. Bağlantı Anlaşmasındaki sözleşme gücü 3 kW’a kadar olan (3 kW dahil) tüketim tesisleri için yapılan başvurularda doğrudan bağlantı görüşü oluşturulur ve çağrı mektubu oluşturulur.
Trafoya birden çok başvuru:
Son 1 yıl içindeki tüketim miktarının diğer başvurulardan yüksek olması kriteri uygulanır. Bir yıllık tüketimi olmayan başvuru sahiplerinin yıllık tüketimleri mevcut aylık tüketimlerinin ortalaması. Sadece bir aylık tüketiminin olması halinde bu tüketimi dikkate alınarak yıllık bazda hesaplanır. Bir aylık tüketimi olmayan tüketim noktaları ile inşa aşamasındaki tesisler için yapılan başvurularda proje değerleri dikkate alınarak en yakındaki aynı abone grubunda yer alan benzer abonelerin tüketimlerine göre hesaplanır. Birden çok başvuru kriterleri sağlarsa ilk başvuru esas alınır.
Proje Onayı
Bağlantı Anlaşmasına Çağrı Mektubu verilmesine müteakip hazırlanan proje dosyası, Bakanlıkça yetkilendirilen kurum ve kuruluşlar tarafından onaylanır 25kW altı GES projeleri için çağrı mektubu tebliğ tarihinden sonraki 90 gün içerisinde onay yapılamaması durumunda ilave 90 gün süre verilir Eğer söz konusu sürelerde proje onaylanmasına yönelik belgeler sunulmazsa Çağrı Mektubu hükümsüz olur.
Bağlantı Anlaşması
Üretim tesisine ait;
Bağlantı Anlaşması talep dilekçesi
Onaylı proje dosyası
Gerçek/Tüzel kişiye ait yetki belgesi ile Dağıtım Şirketine başvuruda bulunulması gerekmektedir.
Başvuru evraklarının tam olması halinde 15 gün içerisinde gerçek/tüzel kişi ile şebeke işletmecisi arasında Bağlantı Anlaşması imzalanır. 1 yıl içinde kabul işlemleri tamamlanmalıdır.
Ön Kabul ve Kabul
Kabul işlemlerinin, bağlantı anlaşmasının imza tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde tamamlanması zorunludur.
Üretim tesisinin bu süre içerisinde tamamlanmaması halinde, Bağlantı Anlaşması kendiliğinden hükümsüz hale gelir.
Başvuru sırasında inşaat halindeki tüketim tesisine ilişkin abonelik bilgilerinin kabulden önce sunulması gerekmektedir.
Sistem Kullanım Anlaşması
Kabulü tamamlanarak işletmeye geçen üretim tesisi için, söz konusu üretim tesisi sahibi kişilerin başvuruda bulunmasını takip eden 3 gün içerisinde, söz konusu üretim tesisi sahibi ile İlgili Şebeke İşletmecisi arasında Sistem Kullanım Anlaşması imzalanır.
Mahsuplaşma
İhtiyaç fazlası enerjinin değerlendirilmesine ilişkin işlemler, Sistem Kullanım Anlaşmasının imzalandığı tarihten itibaren görevli tedarik şirketince başlatılır.
Şebeke İşletmecisi Sistem Kullanım Anlaşması imzalandığına dair görevli tedarik şirketine bilgi vermekle yükümlüdür.
12.05.2019 tarihinde yayımlanan Yönetmelikten sonra Çağrı Mektubu alarak işletmeye giren yenilenebilir enerji kaynağına dayalı tesisler aylık mahsuplaşmaya dahil edilir.
12.05.2019 tarihinden önce Çağrı Mektubu alarak işletmeye giren diğer tesisler saatlik mahsuplaşmaya devam etmektedir.
TESİSİN DEVRİ
Üretim tesisi ile ilişkilendirilen tüketim tesisi aynı kalmak kaydıyla tüketicinin değişmesi halinde, üretim tesisinin devri için kabul şartı aranmaksızın, yeni tüketici için iş ve işlemler devam ettirilir.
Yeni tüketici tarafından 30 gün içerisinde iş ve işlemlerin sürdürülmesi için başvuruda bulunulmaması ya da iptal talebinde bulunulması halinde ilgisine göre Çağrı Mektubu, Bağlantı Anlaşması ya da Sistem Kullanım Anlaşması hükümsüz hale gelir.
Yeni tüketici ile perakende satış sözleşmesi veya ikili anlaşma imzalanması veya Şebeke İşletmecisine başvuruda bulunulması, hallerinde, 2 gün içerisinde ilgili üretim tesisi için Sistem Kullanım Anlaşması imzalanır.
Örnek Süreç:
Tam ve Eksiksiz Başvuru 1-31 Ocak 2022
Bağlantı Görüşü (trafo kapasitesi ve 3Kw hükümleri saklı) ve Çağrı Mektubu 1-20 Şubat 2022
Başvuru Sonuçlarının İlanı 25 Şubat 2022
Çağrı Mektubu ilanı takiben 7 Gün İçinde elden alınması
90+90 İçinde Proje Onayı 28 Şubat Tebliğ eden için son gün 27 Ağustos 2022
Bağlantı Anlaşmasının İmzalanması 28 Ağustos –11 Eylül 2022
B.A imzalayanlar ve Ç.M. Hükümsüzlerin İlanı 21-30 Eylül 2022
Tesisin Tamamlanması 28 Ağustos –11 Eylül 2023
SKA ve üretim tesisinin faaliyeti 12-14 Eylül 2023
YEKDEM Mahsuplaşma ve Ödemelerin Başlaması 14 Eylül 2023